Makalalar

Taryhda we edebi ýazgylarda Ahalteke bedewiniň tarypy

https://ussatnews.com/storage/posts/1323/original-160be530d37ae9.jpeg

Halkymyzyň buýsanjy we milli gymmatlygy höküminde ruhy dünýämize egsilmez güýç paýlap gelen ahalteke bedewleri hakyndaky ýazgylar uzak asyrlaryň dowamynda döredilen taryhy çeşmelerde we edebi nusgalarda aýdyň beýanyny tapyp gelipdir.

Türkmenistanyň çäginde azyndan V müň ýyl öň atyň eldekileşdirilenligi taryhçylar, arheologlar tarapyndan tassyklanyldy. Eldekileşdirilen atyň ilkinji we iň gadymy wagt bilen seneleşdirilýän şekili Garadepeden tapylýar. Altyndepeden b.e. öň III müň ýyllyga degişli gatlaklaryndan tapylan atyň heýkelleri, Goňurdepeden tapylan taý süňkleri şol döwürde bedewiň öýdekileşdirilendigine şaýatlyk edýär. Bu tapyndy merkezi Aziýada atyň eldekileşdirilmeginiň iň irki subutnamasydyr. Goňurdepeden tapylan jaýlanan taýçanak ahalteke bedewiniňki ýaly boýny uzyn, gözleri atyň kellesi görnüşdäki heýkel ýaly tapyndylar W.I.Sarianidiniň tassyklaýşy ýaly, b.e. öň III-II müňýyllyklaryň sepgidinde atlaryň naýbaşy tohumlarynyň seleksiýasynyň başyny başlandygyna şaýatlyk edýär.

Miladydan öňki V asyrda ýaşap geçen gadymy Grek taryhçysy Gerodotyň maglumatlarynda ahalteke atlarynyň ata-babalary “Nusaý atlary”, “Uçmaga ukyply atlar” diýlip atlandyrylypdyr. Aleksandr Makedonskiniň tabşyrygy bilen ýazylan “Isgenderiň bedewnamasy” atly eserde, Parfiýa çeşmelerinde, Oguz-Orhon ýazgylarynda, alym hem şahyr Omar Haýýamyň “Nowruznama” eserinde, XVI asyrda ýaşan Abulgazynyň “Oguznama” poemasynda, “Görogly” şadessanynyň bütin dowamynda türkmen atlary, olaryň taryhy, türkmen ýigitleri tarapyndan nähili söýgä mynasyp bolandygy aýdyň duýulýar. Bedew atyň ýigidiň durmuşynda zerurlygy barada beýik söz ussady Magtymguly Pyragy hem:

Ýigidiň dünýäde üçdür myrady,

Mahbup gerek, ýarag gerek, at gerek – diýip belleýär.

Hormatly Prezidentimiziň jöwher paýhasyndan dörän “Ahalteke bedewi ‒ biziň buýsanjymyz we şöhratymyz”, “Gadamy batly bedew”, “Ganatly bedewler” ýaly ajaýyp kitaplary, ahalteke bedewiniň baýramçylygynyň her ýylyň aprel aýynyň soňky ýekşenbesinde uly dabara bilen bellenilmegi, «Ýylyň iň owadan bedewi» diýen şöhratly ada mynasyp bolmak ugrunda «Gözellik» bäsleşikleriniň, Halkara derejesinde ylmy-amaly maslahatlaryň yzygiderli geçirilmegi türkmen ruhunyň uçar ganaty bolan behişdi bedewlere goýulýan sarpadan nyşandyr.

Behişdi Bedewlerimiziň hak Howandary Mähribam Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, tutýan tutumly işleri elmydama rowaç alsyn! Türkmen bedewiniň taryhy köklerini açyp görkezmekde we türkmen bedewini dünýä ýüzüne tanatmakda bitirýän beýik işleri dowamat-dowam bolsun!

Gülnabat SAPAROWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş

institutynyň “Dünýä ykdysadyýeti” hünäriniň 3-nji ýyl talyby.

Başga makalalar
167640d040aa48.jpeg
TÄZE ÝYL BAÝRAMÇYLYGY BARADA MAGLUMATLAR

Täze ýyl baýramçylygy ilkinji gezek 2000 ýyldan gowrak mundan ozal meşhur Sezaryň buýrugy bilen 1-nji ýanwarda bellenildi.


16763142fb612d.jpeg
Sagdyn bolaýyn diýseňiz...

Saglyk ynsan durmuşynyň beýleki gözelliklerini açýan gymmatlykdyr. Saglygyňy ýitirmek bu ömrüňi, durmuşyň manysyny ýitirmekdir.


166d54214e46ff.jpeg
Nebitgaz senagaty – Türkmenistanyň ösüşiniň esasy güýji

Gaz pudagynda hyzmatdaşlyk – Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň hem-de türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň halkara duşuşyklarynyň gün tertibinde esasy ugurlaryň biri bolup durýar.

166a501481866d.jpeg
Aýjemal Ezizowanyň söýgülän hünäri täze ylmy üstünliklere ruhlandyrýar

«Türkmengaz» döwlet konserniniň Ylmy-barlag tebigy gaz institutynyň hünärmenleriniň alyp barýan işleri Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň nebitiň we gazyň çykarylýan mukdaryny artdyrmak, şol maksat bilen täze ýataklaryň üstüni açmak boýunça ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň öňünde goýan wezipeleriniň üstünlikli ýerine ýetirilmegine ýardam edýär.


166869e1423b02.jpeg
Türkmenistan oňyn başlangyçlaryny adamzadyň bähbidine işjeň ilerledýär

Eziz Watanymyz hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda häzirki döwrüň global meselelerini çözmekde öňdäki hatara çykmak bilen, giň gerimli başlangyçlaryny işjeň ilerledýär.