Geologiýa pudagynda alnyp barylýan we meýilleşdirilýän işler
Garaşsyzlyk ýyllarynda «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasynyň geologlary Gahryman Arkadagymyzyň goldawy esasynda ýurduň ýerasty gurluşyny we onuň baýlyklaryny öwrenmekde, mineral çig mal binýadyny döretmekde, ösdürmekde ägirt uly meýilnamalaýyn işleri amala aşyrýarlar. Ýurdumyzyň mineral çig mal serişdeleriniň ýagdaýy hereket edýän senagat kärhanalarynyň geljekde uzak wagtlap we ygtybarly işlemegini hem-de olaryň kuwwatlylygynyň ýokarlandyrylmagyny üpjün edýär.
Geologiýa gözleg-barlag işleriniň netijesinde dünýä derejesinde seýrek duş gelýän «Galkynyş», Döwletabat, Ýaşlar, şeýle hem Garabil — Gurrukbil, Zäkli — Derweze, Garajaowlak, başga-da birnäçe gazkondensat ýataklar toplumy soňky onýyllyklarda barlanyldy we üsti açyldy. «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy tarapyndan geçirilen seýsmiki barlag işleriniň we «Türkmennebit» döwlet konserniniň amala aşyran çuň buraw işleriniň netijesinde Türkmenistanyň günorta-günbatarynda Uzynada gazkondensat ýatagynyň üsti açyldy.
2019 — 2025-nji ýyllarda göz öňünde tutulan nebit we gaz geologiýa-gözleg işleriniň maksatnamasy ýurdumyzyň nebitgaz çykaryjy pudaklary üçin ygtybarly çig mal binýadyny döretmekde ileri tutulýan ugurlary esaslandyrmakdan ybaratdyr.
Günbatar Türkmenistanda geologiýa-gözleg işleriniň, iki ölçegli we üç ölçegli seýsmiki barlag hem-de çuň gözleg-barlag buraw işleriniň geçirilmegi Balkanýaka we Gögerendag — Ekerem sebitlerindäki uzak wagtyň dowamynda işlenilip gelinýän nebitgazly ýataklaryň çäklerinde we olaryň töwereklerinde (Garabogazýaka we Aladag-Messerian zolaklary) uly çuňluklarda ýerleşen täze, önümli gatlaklary gözlemäge we barlamaga gönükdirilendir.
2025-nji ýyla çenli suwuk we gaz görnüşli uglewodorod gorlarynyň artdyrylmagy üçin aşaky gyzylreňk çökündileriniň burawlanyp öwrenilmedik böleginde täze ýataklary goşmaça gözlemegiň we barlamagyň hasabyna miosen gatlagynyň uly çuňluklarda ýerleşen çökündilerindäki iri uglewodorod toplanmalaryny özleşdirmek bilen bir hatarda, geologiýa-gözleg işleriniň möçberini giňeltmek göz öňünde tutulýar.
Gögerendag — Ekerem gaznebitli sebitinde öň açylan nebitgaz ýataklarynyň töwereginde önümli gatlaklarda barlag we goşmaça barlag işlerini hem-de olaryň töweregindäki gurluşlarda gyzylreňk çökündileri boýunça gözleg işlerini, şeýle hem nebitgazlylygy subut edilen miosen çökündilerinde we Aladag — Messerian zolaklarynda iki ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek hem-de goşmaça jikme-jik meýdan geofizika barlaglary miosen we ondan aşakda ýerleşen burawlama bilen ýetilen çökündileriň geologik gurluşynyň aýratynlyklaryny takyklamaga mümkinçilik berer.
«Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasynyň Balkanýaka zolagynyň Goturdepe ýatagynyň gündogar böleginde 250 inedördül km meýdanda 3D ölçegli hem-de Günorta Burun meýdançasynda uzynlygy 245 km meýdanda 2D ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek meýilleşdirilýär.
«Galkynyş», Ýaşlar gaz känlerinde we Merkezi Türkmenistanyň gazly we nebitgazly zolaklarynda barlag işlerini tamamlamak hem-de üç ölçegli seýsmiki barlag işlerini geçirip, olardaky gaz we nebit gorlaryna gutarnykly baha bermek, şeýle hem ähli töwerekler boýunça gazyň we nebitiň ýaýraýyş serhedini kesgitlemek üçin barlag we goşmaça barlag guýularyny gazmak, gazy gaýtadan işleýän toplumlaryň çig mal binýadyny berkitmek maksady bilen, Naýyp, Bagaja känleriniň töweregindäki gurluşlarda seýsmiki barlag we gözleg burawlaýyş işlerini geçirmek zerur bolup durýar.
Türkmenistanyň nebitgaz toplumynyň geologiýa pudagyny sazlaşykly ösdürmek hem-de serişde binýadyny pugtalandyrmak, pudaklaýyn kärhanalaryň we guramalaryň üpjünçilik meýilnamalaryny ýerine ýetirmek üçin ähli zerur çäreler görülýär. Şeýle hem hereket edýän känlerde nebit we gaz guýularynyň netijeliligini ýokarlandyrmak, nebitli we gazly meýdanlary öwrenmek ugrunda alnyp barylýan geologik gözleg işleriniň göwrümlerini artdyrmak boýunça ýola goýulýan hyzmatlar degişli derejede alnyp barylýar.
Arslan ANNAMYRADOW,
«Türkmengeologiýa» DK-nyň Geologiki maglumatlary merkeziniň Guýy maglumatlary toparynyň başlygy.
Aşgabat — Türkmenistanyň Prezidentiniň şähergurluşyk syýasatynyň beýany
Aşgabady ösdürmek we abadanlaşdyrmak meselesi Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde durýar, döwlet Baştutanymyz halkymyz baradaky aladany amala aşyrýan syýasatynyň esasy ugry hökmünde kesgitledi.
Ekologiýa abadançylygy — döwrüň baş talaby
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe daşky gurşawy gorap saklamak, ekologiýa taýdan arassa şertleri üpjün etmek, zyýanly zyňyndylaryň möçberini azaltmak, ozon gatlagyny gorap saklamak, tebigy baýlyklardan rejeli peýdalanmak boýunça alnyp barylýan işler giň gerime eýe bolýar.
Ekologiýa abadançylygyna, «ýaşyl» ykdysadyýete möhüm ähmiýet berilýär
Dünýäde ilatyň sanynyň artmagynyň, önümçilikleriň depgininiň ýokarlanmagynyň netijesinde ykdysadyýetiň ösmegi dowam edýär.
Ýagty geljegiň energiýa çeşmesi
Häzirki zaman ylmynyň we tehnologiýanyň çalt ösýän döwründe adamzadyň öňünde ekologiýa bilen baglanyşykly möhüm meseleler ýüze çykýar. Howanyň ýylylygy, hapalanmagy, tebigy serişdeleriň çäkliligi ýaly meseleler dünýä jemgyýetçiligini täze energiýa çeşmelerini gözlemäge mejbur edýär.
Innowasiýa arkaly durnukly geljege barýan ýol
«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkezinde «Gün, ýel gorlarynyň potensialyny kesgitlemek boýunça bitewi maglumatlar» merkezi döredilip, onuň esasynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň internet portaly» işlenip taýýarlanyldy we häzirki wagtda onuň maglumatlar gory baýlaşdyrylýar.
