DÜNÝÄDÄKI IŇ ULY MIWE
Dünýädäki agaçda ösýän iň uly miwe bu- Jekfrutdyr. Jekfruty ilkinji gezek görenleriň hemmesi gaty geň galýarlar. Ol tutlar maşgala degişli. Miwesiniň uzynlygy 20-90 sm, diametri 20 sm miweleriniň agramy 35 kg deň. Olaryň galyň derisi köp sanly konus görnüşli örtükler bilen örtülendir. Miweleri ýaşyl bolýar, bişenlerinde ýaşyl sary ýa-da goňur sary bolýar.
Kesilen miwäniň tagamy banan we ananasy ýatladýan ýakymly ysy bolýar. Miwe bişensoň, gabydy uzalýar, elastik bolýar we inçe ys çykarýar. Gaty güýçli ys onuň bişendigini aňladýar. Artykmaç köp saklanan miwäniň reňki goňur bolýar we çalt zaýalanýar, ýöne 1-2 aýlap sowadyjyda saklanyp bilner.
Jekfrutyň düzüminde A witamini, kükürt kaliý, kalsiý we fosfor saklanar. Jekfrut dermanlyk maksatlar üçin hem ulanylýar. Agajyň kökleri içgeçmäni bejermek üçin ulanylýar. Jekfrudyň ýapraklary ene süýt üpjünçiligini ýokarlandyrar diýip hasaplanylar. Jekfrut Banglaşiň milli miwesidir. Häzirki wagtda ol Günorta-Gündogar Aziýada we Filippinlerde has ýygy duş gelýär. Bu miweli agaçdan mebel we saz gurallary öndürilýär, sebäbi agaç berkligi we owadan altyn reňki bilen meşhurdyr. XIX asyrda Jekfrut agajynyň gabygyndan alnan sary boýag gaty gymmatly söwda önümi bolupdyr.Taýlandda ýüpek, pagta we monahlaryň eşiklerini boýamak üçin ulanylýar.
Ogulşat DURMUŞOWA,
Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň Himiýa fakultetiniň Organiki we analitiki himiýa kafedrasynyň mugallymy.
Aşgabat — Türkmenistanyň Prezidentiniň şähergurluşyk syýasatynyň beýany
Aşgabady ösdürmek we abadanlaşdyrmak meselesi Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde durýar, döwlet Baştutanymyz halkymyz baradaky aladany amala aşyrýan syýasatynyň esasy ugry hökmünde kesgitledi.
Ekologiýa abadançylygy — döwrüň baş talaby
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe daşky gurşawy gorap saklamak, ekologiýa taýdan arassa şertleri üpjün etmek, zyýanly zyňyndylaryň möçberini azaltmak, ozon gatlagyny gorap saklamak, tebigy baýlyklardan rejeli peýdalanmak boýunça alnyp barylýan işler giň gerime eýe bolýar.
Ekologiýa abadançylygyna, «ýaşyl» ykdysadyýete möhüm ähmiýet berilýär
Dünýäde ilatyň sanynyň artmagynyň, önümçilikleriň depgininiň ýokarlanmagynyň netijesinde ykdysadyýetiň ösmegi dowam edýär.
Ýagty geljegiň energiýa çeşmesi
Häzirki zaman ylmynyň we tehnologiýanyň çalt ösýän döwründe adamzadyň öňünde ekologiýa bilen baglanyşykly möhüm meseleler ýüze çykýar. Howanyň ýylylygy, hapalanmagy, tebigy serişdeleriň çäkliligi ýaly meseleler dünýä jemgyýetçiligini täze energiýa çeşmelerini gözlemäge mejbur edýär.
Innowasiýa arkaly durnukly geljege barýan ýol
«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkezinde «Gün, ýel gorlarynyň potensialyny kesgitlemek boýunça bitewi maglumatlar» merkezi döredilip, onuň esasynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň internet portaly» işlenip taýýarlanyldy we häzirki wagtda onuň maglumatlar gory baýlaşdyrylýar.
