Etrek etrabynyň «Gyzylbaýyr» daýhan birleşiginiň mes toprakly ýaýlasyndan uzak möhletleýin ýer bölegini alan Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy telekeçi Ymamberdi Jepbarow miweli baglary ýetişdirmek bilen meşgul bolýar.

Geçen ýylda ekerançylyk meýdanlarynda agrotehniki talaplara laýyk ösdürilip ýetişdirilýän, tagamy, ýokumlylygy babatda esasy miweleriň hatarynda durýan zeýtunyň bitginli hasylyny ýygnamakda, olary sebitiň ak bazarlaryna elýeterli nyrhlardan çykarmakda mynasyp işler alnyp baryldy. Başarjaň, guramaçy telekeçiniň ajaýyp künjekdäki zeýtun agaçlarynyň sany 2 müň 100-e ýetýär. Bu ýerde 2016-njy ýylda oturdylan ýaş nahallaryň 500-e barabar düýbi bar. Zeýtunyň her düýbünden ortaça 30 — 40 kilogram hasyl ýygnaldy.

Bagçylyk bölümlerinde 2019-njy ýylda ekilen 1 müň 600 düýp zeýtun agajy ilkinji gezek şirin miwelerini bolluk bilen eçilipdir. Möwsüm döwründe zeýtun hasylynyň 5 tonnasy ýygnaldy.

Tejribeli telekeçiniň ak bazarlarda sarp edijilere ýetirýän, şeýle-de ekologiýa taýdan arassalygy, tagamlylygy, ynsan bedenine ýokumlylygy bilen tapawutlanýan zeýtun miweleriniň möçberi bu gün has artýar.

Etregiň subtropik howa şertlerinde ösdürilip ýetişdirilýän bu baglar dünýäniň beýleki ýurtlaryndaka garanyňda, 40 — 45 gün öň hasyl berip başlaýar. Onuň ýaglylygy 10 — 15 göterim ýokarydyr. Zeýtun iýýän adamyň endamynyň öýjükleri dikelýär. Aşgazanda ýara, böwrekde daş bolsa hem zeýtun iýmek maslahat berilýär. Ol ýürek-damar keselleriniň howpuny azaltmakda-da peýdalydyr.

Lukman alymlarynyň aýtmagyna görä, onuň süýnmek görnüşli miwesiniň 70 göterimini ýag tutýar. Düzüminde hem adamyň beden agzalary üçin diýseň gymmatly melhemler jemlenendir. Aýratynam, onuň bişen miwelerinden alynýan ösümlik ýagy dünýädäki ähli görnüşli ýaglardan tapawutlanýar. Köp keselleriň garşysyna berhiz saklamakda, şeýle-de islendik nahar taýýarlananda onuň ýakymlylygy, ýokumlylygy babatda zeýtun ýagy bilen başga hiç bir ýag bäsleşip bilmez. Bu ýag bedende dörän näsazlyklary kadalaşdyrýar. Galyberse-de, ösümlik ýaglarynyň içinde iň köp witamin zeýtun ýagynda bolýar.

Täsin miwe hakynda Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitabynda hem aýratyn nygtalyp geçilýär.

Müň bir derdiň dermany bolan zeýtun ýagy derman, dokma, azyk, parfýumeriýa senagatynda, ýokary hilli maldarçylyk, balyk önümlerini taýýarlamakda, şeýle-de sabyn, lak, reňk-boýag kärhanalarynda gymmatly çig mal hatarynda durýar.

Nowruz GÜÝJOW,

«Altyn asyr:Türkmenistan»

teleradioýaýlymynyň bölüm müdiri.