Ilkinji emeli deryalar
Emeli derýalar (kanallar) adamzat taryhynda iki maksat bilen gurlupdyr. Olar, birinjiden, ekinleri suwarmak, munuň üçin suwuň mukdaryny köpeltmek ýa-da artykmaç gelýän suwy başga ugra sowup, suwuň akyşyny kadalaşdyrmak ýaly maksatlar üçin gurlupdyr. Ikinjiden, iki sany suw ulgamynyň arasyny birleşdirmek bilen, suw ulaglary arkaly ýükleri we ýolagçylary gatnatmak, bu ugurda gysga we amatly ýoly saýlap almak üçin gurlupdyr.
Taryhda ilkinji suwaryş maksatly emeli derýalar biziň eýýamymyzdan öňki V müňýyllygyň ahyrlarynda Mesopotamiýada peýda bolupdyr. Gadymy Müsürde hem çak bilen şol döwürlerde suwaryş ulgamlary döredilip başlanypdyr. Çünki biziň eýýamymyzdan öňki III we II müňýyllyklaryň sepgitlerinde bu ýerlerde suwaryş torlary şeýle giň gerimli ösüpdir. Gadymy Müsürde Gyzyl deňzi bilen Nil derýasynyň Ortaýer deňzine guýýan bir şahamçasyny birikdirýän gämi gatnawly emeli derýa hem gurlupdyr.
Yönekeý emeli ýaplardan tapawutlylykda, emeli derýalary gurmagyň we olary dolandyrmagyň jogapkärçilginiň şol zamanlarda hem döwletiň üstüne düşendigini bellemek bolar.
Häzirki wagtda dünýä derejesinde suwaryş we gämi gatnaw maksatly emeli derýalardan Garagum (Turkmenistan), Sues (Mtisür), Wolga-Don (Russiýa Federasiýasy), Panamo (Panamo) ýaly emeli derýalar meşhurdyr.
Anageldi ÝEGENMÄMMEDOW,
Türkmen döwlet binagärlik - gurluşyk institutynyň talyby.
Innowasiýa arkaly durnukly geljege barýan ýol
«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkezinde «Gün, ýel gorlarynyň potensialyny kesgitlemek boýunça bitewi maglumatlar» merkezi döredilip, onuň esasynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň internet portaly» işlenip taýýarlanyldy we häzirki wagtda onuň maglumatlar gory baýlaşdyrylýar.
Ýaşaýyş-durmuş şertlerini üpjün etmekde «ýaşyl» energiýanyň orny
Adamzadyň aňy ösdügiçe, islegler artyp, öz döwrüne görä talaplar täze görnüşde ýüze çykýar. Dünýäni herekete getirýän güýç energetika hasaplanýar.
Türkmenistan amala aşyrýan iri taslamalarynda ekologiýa syýasatyny ileri tutýar
Soňky ýyllarda tükeniksiz çeşmelerden alynýan «ýaşyl» energiýa (gaýtadan dikeldilýän energiýa) bolan gyzyklanma bütin dünýäde, şol sanda biziň Garaşsyz ýurdumyzda barha ýokarlanýar.
Ynsan bedenine ýokumly zeýtun miweleriniň möçberi artýar
Etrek etrabynyň «Gyzylbaýyr» daýhan birleşiginiň mes toprakly ýaýlasyndan uzak möhletleýin ýer bölegini alan Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy telekeçi Ymamberdi Jepbarow miweli baglary ýetişdirmek bilen meşgul bolýar.
Aýazbaba hökman geler, oglum! (Hekaýa)
Oglanjyk ir bilen ukudan oýandy-da, otagynyň töründe bezelgi duran arçanyň ýanyna baryp töweregine seretdi. Eglip bir bölek kagyzy aldy-da: «Aýazbaba meniň ýazan hatymy okamandyr-a» diýip, başyny aşak saldy. Birdenem:
