Ilkinji emeli deryalar
Emeli derýalar (kanallar) adamzat taryhynda iki maksat bilen gurlupdyr. Olar, birinjiden, ekinleri suwarmak, munuň üçin suwuň mukdaryny köpeltmek ýa-da artykmaç gelýän suwy başga ugra sowup, suwuň akyşyny kadalaşdyrmak ýaly maksatlar üçin gurlupdyr. Ikinjiden, iki sany suw ulgamynyň arasyny birleşdirmek bilen, suw ulaglary arkaly ýükleri we ýolagçylary gatnatmak, bu ugurda gysga we amatly ýoly saýlap almak üçin gurlupdyr.
Taryhda ilkinji suwaryş maksatly emeli derýalar biziň eýýamymyzdan öňki V müňýyllygyň ahyrlarynda Mesopotamiýada peýda bolupdyr. Gadymy Müsürde hem çak bilen şol döwürlerde suwaryş ulgamlary döredilip başlanypdyr. Çünki biziň eýýamymyzdan öňki III we II müňýyllyklaryň sepgitlerinde bu ýerlerde suwaryş torlary şeýle giň gerimli ösüpdir. Gadymy Müsürde Gyzyl deňzi bilen Nil derýasynyň Ortaýer deňzine guýýan bir şahamçasyny birikdirýän gämi gatnawly emeli derýa hem gurlupdyr.
Yönekeý emeli ýaplardan tapawutlylykda, emeli derýalary gurmagyň we olary dolandyrmagyň jogapkärçilginiň şol zamanlarda hem döwletiň üstüne düşendigini bellemek bolar.
Häzirki wagtda dünýä derejesinde suwaryş we gämi gatnaw maksatly emeli derýalardan Garagum (Turkmenistan), Sues (Mtisür), Wolga-Don (Russiýa Federasiýasy), Panamo (Panamo) ýaly emeli derýalar meşhurdyr.
Anageldi ÝEGENMÄMMEDOW,
Türkmen döwlet binagärlik - gurluşyk institutynyň talyby.
Türkmenistanyň «ýaşyl» energiýa diplomatiýasy
Adamzat uzak taryhynyň dowamynda tebigata golaý durup, onuň baýlyklaryna, arassa ekologik gurşawyna örän aýawly çemeleşmäge çalyşýar.
«Ýaşyl» energiýa — geljegiň abadançylygy
«Ýaşyl» energiýany ulanmagyň, ýagny Günden, ýelden we suwdan energiýa almagyň gazylyp alynýan peýdaly baýlyklary (nebit, gaz, kömür we başgalar) energiýa hökmünde peýdalanmakdan esasy tapawutlarynyň biri, bular ulanylanda atmosfera giňişligine metanyň, kömürturşy gazynyň zyňylyp hapalanmagynyň düýbünden diýen ýaly bolmaýanlygydyr.
Aşgabat — Türkmenistanyň Prezidentiniň şähergurluşyk syýasatynyň beýany
Aşgabady ösdürmek we abadanlaşdyrmak meselesi Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde durýar, döwlet Baştutanymyz halkymyz baradaky aladany amala aşyrýan syýasatynyň esasy ugry hökmünde kesgitledi.
Ekologiýa abadançylygy — döwrüň baş talaby
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe daşky gurşawy gorap saklamak, ekologiýa taýdan arassa şertleri üpjün etmek, zyýanly zyňyndylaryň möçberini azaltmak, ozon gatlagyny gorap saklamak, tebigy baýlyklardan rejeli peýdalanmak boýunça alnyp barylýan işler giň gerime eýe bolýar.
Ekologiýa abadançylygyna, «ýaşyl» ykdysadyýete möhüm ähmiýet berilýär
Dünýäde ilatyň sanynyň artmagynyň, önümçilikleriň depgininiň ýokarlanmagynyň netijesinde ykdysadyýetiň ösmegi dowam edýär.
