Mung noýbasy - mäşiň adam saglygyna peýdasy
22:16 05.01.2022
Mäş (Mung noýbasy) Hindistandan gelip çykan kiçijik, ýaşyl, ýumurtga görnüşli kösükli ekindir. Mäşde witaminleriň we minerallaryň düzümi gaty deňagramly bolup, olary ýokumly we sagdyn önüme öwürýär. Onda 18 sany aminokislota bar. Şeýle-de, bu ösümlik özünde: C, B1, B2, PP, B5, B6, B9, A, E, K, beta-karotin, holin ýaly witaminleri; kaliý, fosfor, magniý, kalsiý, natriý, demir, sink, marganes, mis, selen ýaly makro we mikroelementleri saklaýar.
Mäşi yzygiderli iýmek ýürek-damar ulgamyny güýçlendirýär, gan basyşyny kadalaşdyrýar, holesterini we gandaky süýjiniň derejesini peseldýär, damarlaryň we arteriýalaryň diwarlarynyň çeýeligini güýçlendirýär we ýokarlandyrýar we düwnük öýjükleriniň döremeginiň öňüni alýar. Mäş ösümlikleri immunitet ulgamyny, akyl işjeňligini güýçlendirýär, ýatkeşligi gowulandyrýar we görüşi dikeltmäge kömek edýär. Olar süňk dokumalarynyň, böwrekleriň işlemegini goldaýarlar we menopauza wagtynda aýal gormonal derejesini kadalaşdyrýar.
Mäşiň ulanylmagy ýokanç we çişme keselleriniň (bronhit, traheit, rinit, sinuzit, laringit we ş.m.) öňüni almaga we bejermäge kömek edýär. Mäşiň diuretik täsiri bar, şonuň üçin ol köplenç bedeni detoksifikasiýa etmek üçin ulanylýar. Önüm çişmegi ajaýyp derejede ýeňilleşdirýär we horlanmaga kömek edýär. Mäşden bişen nahar bolan mäşewe örän ýokumly we beden tarapyndan gowy siňdirilýär, çagalar, garrylar we hassalar üçin sagaldyş berhize goşulmagy maslahat berilýär.
Mäş etiň ornuny tutýar. Düwürtikden, artritden, allergiýadan ejir çekýänlere mäş iýmek maslahat berilýär. Mäşiň antioksidant täsiri bar. Ony yzygiderli ulanmak bilen deri ýaş, sagdyn we tekiz bolýar. Beýleki kösüklilerden tapawutlylykda, mäşde meteorizme sebäp bolýan oligosaharid az saklanýar. Mäşiň nahallarynda witaminleriň we mikroelementleriň konsentrasiýasy ýokarlanýar. Gögerip barýarka, ýokumly maddalaryň dargamak prosesi ýüze çykýar, netijede bedene aňsatlyk bilen siňýär.
Aýgül HALLYÝEWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
