«Bejeriş binagärligi» hassalaryň ünsüni gussaly duýgulardan sowup, olarda ruhubelentlik döredýär
Ösümlikleriň, arassa howanyň, janly-jandarlaryň bejeriş ukyplary barada bilýän hem bolsak, binagärligiň şypa berijilik häsiýeti barada seýrek eşidilýär.
Häzirki zaman saglygy goraýyş düzümlerinde tehnologik üpjünçiligi we owadan bezeg aýratynlygy diňe bir gözellige ymtylyş bolman, eýsem, olarda saglygyny dikeldýän hassalaryň we zähmet çekýän hünärmenleriň ruhy ýagdaýyna täsir etmek üçin gerek bolan zerurlykdyr. Şoňa görä-de, «bejeriş binagärligi» diýilýän ýörelge esasynda bina edilýän desgalar hassalaryň ünsüni gussaly duýgulardan sowup, olarda ruhubelentlik döretmegi maksat edinýär.
Bejeriş binagärligi ýörelgesi esasynda gurlan ilkinji iri saglygy goraýyş desgasy 1933-nji ýylda Finlýandiýanyň Turku şäherinde bina edilen Paýmio inçekesel sanatoriýasydyr. Bu ýerde çagalar üçin terbiýeçilik edarasy hereket edýär. Ozalky saglygy goraýyş desgasy tokaýlyk zolakda gurlup, arassa howa we Gün ýagtysy üçin açykdyr. Binanyň otaglarynda hem saglygyny dikeldýänler üçin mümkingadar oňaýly şertler döredilendir.
Ýaşyl zolaklaryň, özboluşly binagärlik bezegi we çözgütleri bilen ajaýyp sazlaşygy emele getirýän saglygy goraýyş düzümleriniň hassalaryň özüni duýşuna oňaýly täsir edýändigini hünärmenler hem belleýär. Şoňa görä-de, häzirki döwürde dürli ýurtlarda ähli amatlyklar bilen üpjün edilip, saglygyny dikeldýänler üçin öý şertlerini ýada salýan saglygy goraýyş düzümleriniň meşhurlygy artýar.
Gaýgysyz ÇARYÝEW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň bedenterbiýe kafedrasynyň mugallymy.
Çopantelpegiň adam saglygyna ýetirýän peýdaly täsirleri
Gadymy döwürlerden bäri halk lukmançylygynda şypaly ösümlik hökmünde giňden ulanylýan, dünýä ýurtlarynyň köpüsinde duş gelýän çopantelpek saglygymyz üçin örän peýdalydyr.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
