Berkarar döwletiň täze eýýamynyň galkynyşy döwründe “halkyň Arkadagly zamansy” diýilip halkymyz tarapyndan teklip edilen ýylda beýleki pudaklar bilen bir hatarda ýangyç-energetika pudagy ýokary derejelerde ösdürilýär. Ýangyç-munuň özi ýylylyk öndürmäge ukyply bolup olar gaty, suwuk we gaz halyndaky ýangyç düzümlerine bölünýärler. Ýangyjyň görnüşine garamazdan onuň 83-85% uglerod; 12-13% wodorod 0,5-0,8% bolsa kislorod tutýar.

Gaty görnüşli ýangyçlara kömür, agaç, suwuk görnüşli ýangyçlara nebitden alynýan benzin, salýarka, kerosin, gaz görnüşli ýangyçlara biziň ýurdumyzyň esasy tebigy baýlygy bolan tebigy gazymyz degişlidir. Nebit öz düzüminde suw ýangyjyň birnäçe görnüşini bölüm çykarýar. Dünýä döwletlerinde nebit çig mal görnüşinde ýerlenilmän ony gaýtadan işläp ondan alynýan dürli önümler ösen bazar şertlerinde bazara ýaramly önüm görnüşine getirilip ýerlenilýär.

Biziň döwletimizde nebit öndürilip ol gaýtadan işlenýän önüm bolup ondan otuzdan gowrak önüm alynýar. Nebit-ýokary ýanyjylyk ukybyna eýe bolup onuň gaýtadan işlemekde ýokary tehnologiýa maşynlar bilen bir hatarda ýylylyk energiýasyndan peýdalanmak arkaly gaýtadan işlenýär. Nebiti gaýtadan işlemekde bug öndüriji gazan desgalarynda öndürilýän bug ulanylyp, nebit bilen bug garyşmaz ýaly ýylylyk çalşyjy apparatlardan peýdalanylýar. Nebit gaýtadan işlenendäki alynýan önümleriň özi ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyna özüniň oňyn täsirini ýetirýär.

Bulardan başga-da ýurdumyzyň esasy tebigy baýlyklarynyň biri bolan tebigy gazymyz hem ýurdumyzyň ykdysady kuwwatlylygyny ýokarlandyrmakda möhüm orny eýeleýär. Olar diňe bir gaz görnüşli ýangyç höküminde ulanylman, ony gaýtadan işlemek arkaly ýokary derejedäki benzin hem öndürilýär. Bularyň özi ýurdumyzyň nebit-gaz pudagynyň ösdürilmeginiň diňe bir bu pudagyň ösüş-özgerişine oňyn täsirini ýetirmän beýleki pudaklaryň hem ýokary derejelerde ösdürilmegine, ýokary ykdysady netijeleriň şol pudaklarda-da gazanylmagyna giň ýol açýar.

Alihan AÇILOW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.