Sagdyn horlanmak
Kabul edilýän iýmitiň kaloriýasy sarp edişden artyk gelse, bedende artykmaç agram, semizlik peýda bolýar. Sarp edilmeýän energiýa bedende ýag görnüşinde ýygnalyp, wagtyň geçmegi bilen howply keselleriň döremegine sebäp bolup bilýär. Ylmy maglumatlara görä, semizlikden ejir çekýän adamlaryň diňe 5 göterimi artykmaç agramdan özbaşdak dynyp, ony gerekli derejede saklap bilýär. Horlanmak üçin dürli görnüşli berhizler, ýörite düzülen iýmit rejeleri, fiziki hereketler ulanylýar.
Häzirki döwürde dünýä ilatynyň agramly bölegi semizlikden ejir çekýär. Olaryň köpüsi horlanmak üçin derman serişdelerini ulanýarlar. Şeýle derman serişdeleri horlanmakda peýdaly bolup biler, ýöne olary oýlanyşykly, lukman bilen maslahatlaşyp ulanmak ýerliklidir. Şeýle dermanlaryň hatarynda ýag ýakyjy häsiýetli serişdeler bar. Olar ýaglaryň bölünmegini çaltlaşdyrmaga we energiýa sarp edilişini ýokarlandyrmaga ukyplydyr, käbirleri bolsa dokumalarda ýagyň emele gelmegini saklaýar. Şeýle-de bolsa, çylşyrymly düzümi sebäpli bu serişdeleri kän ulanmak maslahat berilmeýär.
Merkezi hereket edýän dermanlar (anorektika) gönüden-göni nerw ulgamyna täsir edýär, doýma merkezini işjeňleşdirýär we açlyk merkezini saklaýar. Bu serişdeler ýiti täsir ediji bolup, ýaramaz netijeleri bilen bellidir. Şonuň üçin olar lukmanyň görkezmesi boýunça kabul edilýär, käbir ýurtlarda bolsa olar gadagan edilendir. Bulardan başga-da artykmaç agramdan dynmak üçin ulanylýan derman serişdeleriniň görnüşleri köp, muňa garamazdan lukmanlar tebigy ýagdaýda horlanmagy maslahat berýärler.
Horlanmak üçin ylgaw, suwda ýüzmek, hereketli oýunlar, gimnastika ýaly fiziki işjeňlikler peýdalydyr. Şunda sport bilen meşgullanmagyň mukdary däl-de, yzygiderligi wajyp orny eýeleýär. Oýlanyşykly, yzygiderli ýola goýlan berhiz, şeýle-de sportuň ýeňil görnüşleri bilen meşgullanmak, peýdaly, az kaloriýaly önümleri ulanmak, maksadaokgunlylyk garaşylýan netijäni gazanmakda esas bolup durýar. Lukmanlar bedeniň öwrenişen ýaşaýyş-durmuş tertibini gysga wagtda däl-de, dowamly, tapgyrlaýyn üýtgetmegi maslahat berýärler.
Saparmyrat BABAÝEW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.
Çopantelpegiň adam saglygyna ýetirýän peýdaly täsirleri
Gadymy döwürlerden bäri halk lukmançylygynda şypaly ösümlik hökmünde giňden ulanylýan, dünýä ýurtlarynyň köpüsinde duş gelýän çopantelpek saglygymyz üçin örän peýdalydyr.
«Bejeriş binagärligi» hassalaryň ünsüni gussaly duýgulardan sowup, olarda ruhubelentlik döredýär
Ösümlikleriň, arassa howanyň, janly-jandarlaryň bejeriş ukyplary barada bilýän hem bolsak, binagärligiň şypa berijilik häsiýeti barada seýrek eşidilýär.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
