Gawun — şirin derman
00:39 15.08.2022
Tomus möwsüminde bereketli türkmen topragynyň boldan eçilýän lezzetli önümleriniň biri-de gawundyr. Gadym zamanlardan bäri güneşli Diýarymyzyň bereketli topragynda ýetişen gawun-garpyzlar beýleki döwletlerde uly meşhurlykdan peýdalanýar.
Gawun diňe bir datlylygy bilen däl, eýsem ynsan bedenine peýdaly taraplary bilen hem meşhurdyr. Onuň düzüminde köp mukdarda saklanýan ösümlik süýümleri peýdaly maddalaryň esasylarynyň biridir. Ol häzirki zaman lukmançylygynda esasan, bedeni we içegeleri arassalamak üçin ulanylýar. Gawun peşew halta, öt halta, bagra, aşgazana, içegelere oňat täsir edýär, nerw ulgamynyň işini sazlaýar, rahatlandyrýar, şeýle-de Gün şöhlesiniň ýaramaz täsirilerinden goraýar. Waharman gawunynyň ternesi inçekeseliň, öýken keselleriniň, demgysmanyň dermany hasaplanýar.
Halkymyzda gawundan toşap, kak, sök ýaly peýdaly önümler taýýarlanylýar. Bu önümler hem saglygyňy goramakda we dikeltmekde örän peýdalydyr.
Gawunyň bejerjilik häsiýeti barada Abu Aly Ibn Sinanyň, Muhammet Huseýiniň we beýleki alymlaryň işlerinde giňden bellenilýär. Halk arasynda Lukman Hekim ady bilen tanalýan Ibn Sina «Lukmançylyk ylymlarynyň kanunlary» atly eserinde gawunyň peýdasy barada giňişleýin belläp geçipdir.
Gawunyň düzüminde kaliý, demir, B, PP, A, C witaminler we minerallar bar. Ýagynyň ýarymdoýgun däl ýag turşulary gawunyň düzüminiň 50 göteriminden gowragyny emele getirýär. Gawunyň ýany bilen sowuk suwlary, süýt önümlerini, çaly goşmak maslahat berilmeýär. Gawun ganazlykda, aterosklerozda, ýürek-damar, nerw, bagyr, böwrek kesellerinde örän peýdalydyr.
Şeýle-de bolsa, süýjüli diabet, aşgazan we on iki barmak içege näzaslygy bolan adamlara gawun iýmek howplydyr. Gawunyň düzüminiň baýlygy ony durmuşyň, önümçiligiň dürli ugurlarynda peýdaly bolmagyna sebäp bolýar. Meselem, häzirki wagtda gawun owadanlyk, dermanlyk, boýag serişdelerini öndürmekde hem işjeň peýdalanylýar.
Atajan MUHAMMETGULYÝEW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
