Atda gezelenç etmegiň peýdasy
Türkmeniň behişdi ahalteke bedewleriniň türkmen halkynyň şöhratly taryhynyň, baý geçmişiniň aýrylmaz bölegi bolup, gymmatly milli baýlygymyz hasaplanýar. Häzirki zaman lukmançylyk ylmynyň barlaglary atda gezelenç etmegiň ynsan bedenine edýän peýdasyny, ruhuňy göteriji, şähdiňi açyjy aýratynlyklaryny ýüze çykardy.
Bedewiň tebigy gözelligi, düşbüligi, duýgudaşlygy, şeýle hem oňa dakylan esbaplaryň, şaý-sepleriň nepisligi, owadanlygy ynsanyň ruhuny belende göterip, bedene saglygy dikeldiji täsirini ýetirýär. At üstünde gezelenç etmek adamy gündelik aladalardan saplaýar, göwni ganatlandyrýar, pikiriňi durlaýar.
Türkmen halkynda «Bedew münen hassa sagalar» diýilýär. Hut şonuň üçin-de, bejergi üçin at münlende, eýer ulanylmaýar, bu bolsa bedewiň hereketiniň we endamynyň gyzgynynyň ynsan bedenine peýdaly täsirini has-da artdyrýar. At münmek adamyň merkezi nerw ulgamynyň işjeňligini artdyryp, takyklyk, ynamlylyk häsiýetlerini, göwräňe çeýe erk etmegi, deňagramlylygyňy saklamagy ösdürýär. At münmek beden synalarynyň hereketini işjeňleşdirýär, bil-oňurga, myşsa işjeňliginiň bozulmalarynda netijeli täsir edýär.
At üstünde gezelenç etmek gadymy zamanlardan bäri sagaldyjy fiziki hereket hökmünde ýygy-ýygydan ulanylypdyr. Belli filosof Gippokrat şeýle gezelenji her bir adama maslahat berip, onuň peýdalary dogrusynda aýratyn belläp geçipdir. Häzirki döwrüň lukmançylygynda at bilen bejergi «ippoterapiýa» adyna eýe bolup, ol dünýä ýüzünde uly meşhurlykdan peýdalanýar. Lukmanlar at üstündäki gezelençde ýa-da çapyşykda adamyň beden myşsalarynyň ähli toplumynyň hereketde bolup, ol semizlikden gutulmaga, ýürek-damar işjeňligini sazlamaga, dem alyş ýollarynyň açylmagyna peýdasyny belleýärler.
Mekan GAÝYPOW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň mugallymy.
Çopantelpegiň adam saglygyna ýetirýän peýdaly täsirleri
Gadymy döwürlerden bäri halk lukmançylygynda şypaly ösümlik hökmünde giňden ulanylýan, dünýä ýurtlarynyň köpüsinde duş gelýän çopantelpek saglygymyz üçin örän peýdalydyr.
«Bejeriş binagärligi» hassalaryň ünsüni gussaly duýgulardan sowup, olarda ruhubelentlik döredýär
Ösümlikleriň, arassa howanyň, janly-jandarlaryň bejeriş ukyplary barada bilýän hem bolsak, binagärligiň şypa berijilik häsiýeti barada seýrek eşidilýär.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
