Zeýtun — witaminleriň we minerallaryň gory
20:31 16.09.2022
Zeýtun witaminleriň we mikroelementleriň baý toplumyny özünde saklap, oňa «Ortaýer deňziniň suwuk altyny» diýilýär. Bu täsin önümden taýýarlanylýan zeýtun ýagy bolsa durmuşda giňden ulanylýar. Witamin ýetmezçiliginiň öwezini dolýan zeýtun gündelik iýmitlerde, lukmançylykda, halk tebipçiliginde gymmatly serişde hasaplanýar.
Witamin ýetmezçiligi ynsan bedeniniň işinde dürli näsazlyklaryň peýda bolmagyna getirýär. Meselem, A witaminiň ýetmezçiligi görüşiň bozulmagyna we bedeniň umumy gorag funksiýalarynyň gowşamagyna, ýygy-ýygydan sowuklama we deri bilen bagly nähoşluklara sebäp bolýar. B witaminleriniň ýetmezçiligi bolsa, adatça, ýürek-damar we nerw ulgamlarynyň bozulmagy, aşgazan asty we bagyr keselleri bilen häsiýetlendirilýär. Bedende C witaminiň ýetmezçiligi gan damarlarynyň, süňkleriň we dişleriň diwarlarynyň döwülmegine getirýär. Bedende beýleki peýdaly elementleriň we witaminleriň azalmagy sebäpli ýüze çykýan ýetmezçilik, iýmit siňdiriş ulgamynyň bozulmagyna, saçyň haýal ösmegine, gormonal bozulmalara we başga-da köp hadysalara getirip bilýär. Hut şonuň üçin-de, lukmanlar witamin we mineral gory hasaplanýan zeýtuny we onuň ýagyny gündelik ulanmagy maslahat berýärler. Zeýtun bedeni iýmit we ýokumly maddalar bilen wagtynda üpjün edip, saglygymyzy goramakda uly ähmiýete eýedir.
Zeýtun ýagynda A we B witaminlerinden başga-da, süňk dokumalaryny, myşsalary we içege diwarlaryny berkitmäge kömek edýän E, D, K witaminleri bar. Bu witaminler erkin radikallara garşy göreşýär we tutuş organizmiň işine uly goşant goşýar. Zeýtun ýagynda ýag kislotalarynyň 55-83% -i bar, olaryň sarp edilmegi ganyň holesteriniň derejesini peseldýär we olaryň döremeginiň öňüni alýar, ýürek-damar keselleriniň howpuny azaldýar.
Zeýtunyň etinde şeker, beloklar, pektinler, şeýle hem beden üçin möhüm bolan C witamini, karotin we B witaminleri bar. Zeýtuny iýmitde yzygiderli ulanmak iýmit siňdiriş ulgamynyň we bagryň işleýşini gowulandyrýar.
Humaý DURDYÝEWA,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
