Ukynyň syrly dünýäsi
18:56 04.12.2022
Uky ýaşaýyşyň janly- jandarynyň ömrüniň esasy bölegini düzýän wagty. Ukynyň täsiri, onuň ynsan saglygy bilen baglanşykly ýüzlerçe zatlara täsir edýänligi, ýene- de janly - jandaryň ukusynyň äleme gatnaşygy barada gürrüň etmek üçin elbetde ukynyň syrly dünýäsi hakda gyzyklanmak ýeterlik däl - de eýsem lukmançylyk ylmynda , biologiýada we tebigat ylymlarynda uka gidýän jandarlar, ýa - da gyş ukusyna gidýän jandarlar, ýa - da ömrüniň köp bölegini ukyda geçirýän jandarlar hakda hem söz açmak gyzykly bolsa gerek?!
Ukyny doly almagyň peýdasy örän köpdür. Gynansak - da dünýä ýüzündäki ähli ilatyň jemi boýunça 15% göterimi ukusyzlykdan ejir çekýän adamlardyr.
Adamyň ukusyz ýaşamagy diňe 11 güne çenli sürüp biler. Emma haýwanlaryň içinde pişikler öz ömrüniň 3/1 ni ukuda geçirýärler. Emma ýarganatlar gije - gündiziň dowamynda 19 sagatdan hem köp uklaýarlar.
Ukynyň janly ýaradylyşa täsiri gaty güýçlidir. Bedeniň ter, ruhuň dury ömrüňi dowam etdirmegi üçin ukynyň peýdasyna geljek zat ýokdur.
Ukysyzlygyň ýene bir tarapyny çaklaýan alymlar, ol :“Zehiniň ýüze çykmagynyň alamaty” – diýip, belleýärler.Adamyň ukusyndaky täsin faklara ser salynanda ukudaky adamyň düýşüniň 90 göterimi oýananyndan soň basym ýatdan çykýar. Emme jandarlarda köplenç beýle däl. Olar ukusynda köplenç gündizki beýni ýazgylaryny täzeden görmäge ukyplydyrlar.Uky hakdaky jemlemelerde alymlar beýniniň ukyda wagty beden hem ruha gerek zatlaryny “rejeleýär” diýýärler. Ýagny haýsy zadyň özüne gerekdigini “saýlap,tekjelere goýýar”.
Aýdaly, Wilýam Şekspir ukyny öz gahrymanlarynyň ýaşaýan sahnasy hasaplapdyr. Ol ol ýerde olaryň sahnanyň haýsy nokadynda durmalydyklaryny, nirä hereket etmelidiklerini duýdurypdyr.
A Mendeleýew bolsa, nijeme gijeler ukudan galyp, oýlap netijesini çözüp bilmedik himiki tablisasyny bir gije düýşünde görüpdir. Diýmek uky kime nähili täsir edýär, eýýäm onuň öz dünýäsini janly organizmler üçin wajyplygy bilen ýa- da wajyp dälligi bilen kesgitleýär.
Döwlet ORAZMÄMMEDOW,
Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň Sanly elektronika we elektrotehnika kafedrasynyň mugallymy.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
