Nohudyň peýdasy
15:29 28.12.2023
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Nohut iýmit siňdiriş ulgamynyň kadaly işlemeginde we bedendäki artykmaç galyndylary çykarmakda ähmiýetlidir. Onuň düzüminde B witamin toplumy, C witamini, kaliý, magniý, fosfor we demir ýaly köp peýdaly elementler bar. Ösümlik belogynyň mukdarynyň köplügi bilen nohut berhiz saklaýan, sport bilen meşgullanýan adamlara bedeniň güýjüni dikeltmekde örän peýdaly bolup durýar. Şonuň üçin ol dünýä halklarynyň aşhanasynda giňden ulanylýar. Bu önüm ter, doňdurylan, konserwirlenen, gury görnüşlerde hödürlenýär.
Nohut gandaky şekeriň mukdaryny kadaly derejede saklamaga ýardam edýär. Şonuň üçin hünärmenler önümiň 2-nji derejeli diabetiň döremeginiň öňüni alýandygyny belleýärler. Şeýle-de, önümiň düzüminde magniý elementiniň köp bolmagy bedendäki süňkleriň berkligini üpjün etmekde we osteoporozyň öňüni almakda netijeli hasaplanýar. Nohut gözüň ýaş bilen baglanyşykly üýtgeşmeleriniň öňüni alýan lýutein we zeaksantin ýaly peýdaly elementleri özünde saklaýar. Hünärmenleriň bellemegine görä, bu önüm islendik ýaşda kabul edip boljak ajaýyp iýmit önümidir. Ony iýmitiňde yzygiderli ulanmak bedeniň saglygyny goramakda ähmiýetli bolar.
Eziz AŞYROW,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň talyby.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
Awokadonyň peýdasy
Awokado Lawr maşgalasyna degişli bolan hemişe gök öwüsýän subtropik miwedir. Agajynyň boýy 20 metre çenli ýetýär. Miwesi bir tohumly armyt görnüşli bolup, miwäniň uzynlygy 5-den 20 sm, agramy 50g-dan 1.8 kg çenli bolýar. Miwäniň ady gadymy astekleriň dilinde «agaç ýumurtgasy» diýen manyny aňladýar.
