Howanyň yssy wagtynda adam bedenindäki himiki reaksiýalar çaltlaşýar. Mundan başga-da, beden az energiýa sarp edýär. Netijede, bedene tomusda az iýmit gerek. Şonuň üçin goşmaça agram gazanmazlyk üçin muny göz öňünde tutmalydyr.

Bedeniň az energiýa talap edýändigi sebäpli, kabul edilýän iýmit hem az kaloriýaly bolmaly. Diýmek, tomusda ýagly etden, souslardan (has dogrusy, dogry iýmitlenmek muny ýylyň beýleki döwürlerinde etmegi maslahat berýär), tortlardan, kreplerden ýüz öwürmeli. Süýt önümleriniň az mukdarda ýag saklaýanlaryny saýlamaly.

Ertirlik naharyndaky kaloriýa mukdary 35%, günortanlyk we agşamlyk naharyndaky - günüň dowamynda sarp edilýän umumy kaloriýa mukdarynyň 25% bolmaly.

Yssy möwsümdäki gündelik iýmit 28% ýagdan (ýöne köpüsi gök önüm bolmaly), 17% uglewodlardan we 55% belokdan ybarat bolmaly (diýetada ösümlik we haýwan beloklary deň bolmaly). Tomusda horlanmak isleseňiz, bu gatnaşyklary azaltmaly.

Tomusda dogry iýmitlenmegiň aýratynlyklary nämede? Ertirlik naharyny irden sagat 6-7 aralygynda, günortanlyk nahar sagat 11:30 töwerekler, agşamlyk bolsa 18-19 sagat aralygynda kabul etmeli. Yssyda miweleri we gök önümleri iýmeli we köp suw içmeli. Suw içmek yssy howada örän möhümdir. Suw bedenden çalt bölünip çykýar, şonuň üçin ony yzygiderli ulanmaly. Suwsuzlygyň emi arassa suwdur. Şeýle hem gök çaý içip bilersiňiz.

Elbetde, yssyda iň sagdyn iýmitler miweler, gök önümler we otlardyr. Olary çig iýip ýa-da dürli tagamlarda ulanmak arkaly taýýarlap bolýar. Okroşka, salatlar, sowuk çorbalar - bularyň hemmesini taýýarlamak aňsat we beden üçin peýdalydyr. Salatlar az ýagly gaýmak, gatyk ýa-da ýaglar bilen has süýji tagama eýe bolýar. Balyk we et önümleri azaltmaly. Elbetde, bu önümleri düýbünden aýyrmaly däl. Däneli önümlerde zerur fermentler, uglewodlar, ýaglar bar, şonuň üçin olardan ýüz öwürmeli däl.

Suwsuzlygyňyzy gandyrmak we bedeniňizi yssydan goramak üçin iň sagdyn, peýdaly iýmitleriň sanawy:

• hyýar - 90% suwdan ybarat, diýmek yssy günler üçin ajaýyp önüm;

• malina - teşneligi gandyrýar we toksinleri aýyrýar;

• kiwi - suwsuzlygyň öňüni alýar, sebäbi düzüminde kalsiý köp;

• garpyz - suwsuzlygy gandyrýar, zäherleri aýyrýar we artykmaç agramdan goraýar;

• gök otlar - iýmit siňdirişini gowulandyrýar;

• gara smorodina - sazlaýar, metabolik prosesleri gowulandyrýar;

• gawun - iýmit siňdiriş ulgamynyň işini gowulandyrýar we suwsuzlygy aýyrýar;

• bolgar burç - suwsuzlygy gandyrýar;

• kabaçok (кабачки) - zyýanly maddalary aýyryň we dolylyk duýgusyny dörediň.

Tomus paslynda, yssy günlerde iýmek maslahat berilmeýän önümler hem bar:

• Tiz nahar (Fast-fud). Burgerler, çizburglar, pizza, kartoşka fri we beýleki ýagly, köp kaloriýaly önümler diňe bir peýdaly bolman, eýsem zyýandyr. Olarda uglewodlaryň köp mukdarda bolmagy insulin önümçiliginiň bozulmagyna (süýji keseli) sebäp bolup biler. Mundan başga-da, gyzgyn, ýagly çorbalar, süýjiligi ýokary bolan tagamlar we ýagly etler holesteriniň derejesini epesli ýokarlandyrýar we ateroskleroz, ýürek, insult we ş.m. ýaly keselleriň döremek howpuny ýokarlandyrýar.

• Gazlandyrylan içgiler. Şeýle suwlarda şeker köp mukdarda bolup, artykmaç kaloriýalylygy bilen bellidir. Mundan başga-da, olaryň düzümi iýmit siňdirişine gowy täsir etmeýän emeli tagam berijileri, reňkleri we ş.m himiýa önümlerini saklaýar.

• Duzlandyrylan önümler. Şeýle önümleri hiç bir pasylda iýmek maslahat berilmeýär. Olar adam bedenindäki duz mukdarynyň artmagyna, iýmit siňdirişiniň bozulmagyna, bedendäki suwlaryň saklanmagyna sebäp bolýar.

Tomusyň jöwzaly günlerinde eziz Diýarymyzyň ak bazarlaryny rysgal-berekete besleýän gök-bakja önümleri her bir ildeşimiziň mukaddes saçagyny bezeýär. Dogry iýmitlenmek, sagdyn bolmak, sagdyn durmuş ýörelgesine eýermek içki we daşky dünýämizi, durmuşymyzy has-da gözelleşdirýär.

Serdar ATAÝEW,

«Nebit-gaz».