Ýiti respirator keselinden goranmagyň usullary
Ýiti respirator ýokanç kesellerinden goranmakda arassaçylyk düzgünlerini doly we dogry berjaý etmek esasy şertdir. Her bir adam asgyranda, üsgürende agzyny elýaglyk bilen tutmaly, köpçülikleýin we jemgyýetçilik ýerlerde töweregiňizdäki adamlardan 2 metr howpsuz araçägi saklamaly, daşary çykylanda burnuňa oksolin melhemini çalmaly, agyz-burun örtügini ulanmaly, otag mebellerini, gapylaryň tutawaçlaryny, pollary durmuşda ulanylýan ýuwujy we zyýansyzlandyryjy serişdeleriň kömegi bilen wagtly-wagtynda arassalamaly, iş ýeriňdäki we öýde ýaşalýan otaglaryň howasyny täzeläp durmaly, üzärlik tütedip, otagyň içini howpsuz mikroklimat bilen üpjün etmeli.
Köpçülik ýerlerine, zerurlyk bolmasa, gitmekden saklanmalydyr. Ýiti respirator keseliniň (gyzgynyň ýokarlanmagy, üsgülewük, asgyrmak, burundan suwuklyk gelmegi) alamatlary bolan adamlardan ýakyn aragatnaşykdan gaça duruň. Ulanýan ähli tehniki enjamlaryňyzy (smartfon, kompýuter) zyýansyzlandyryjy serişdeler bilen arassalap duruň.
Köpçülikleýin ýerlerden geleniňizden we ulagdan düşeniňizden soň, elleriňizi gowy edip sabynlap ýuwuň, suw bilen ýuwmaga mümkinçilik ýok ýerlerinde antibakterial çyglandyrylan el süpürgiçleri ýa-da dürli görnüşli zyýansyzlandyryjy serişdeler bilen arassalaň. Lukmançylyk agyz-burun örtügini talabalaýyk dakynyň. Agyz-burun örtüklerini her iki sagatdan çalyşmalydyr. Ulanylan agyz-burun örtügini ýörite niýetlenen zir-zibil oklanýan bedrelere taşlaň. Bedeniňizde dürli näsazlyklary duýsaňyz, hökman maşgala lukmanyna ýüz tutuň. Beden gyzgyny ýokarlansa, «Tiz kömek gullugyny» çagyryň.
Bedeniň kesele garşy goraýjylyk ukybyny ýokarlandyrmak üçin kadaly iýmitleniň, arassa howada gezelenç ediň, iş bilen dynç alşy sazlaşykly alyp baryň, 7-8 sagat rahat ukyňyzy alyň, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanyň. Öňüni alyş sanjymlaryny lukmanyň görkezmesi esasynda alyň. Maşgala agzalarynyň biri ýaramasa, işe, mekdebe, çagalar bagyna ibermekden saklanyň, bu diňe bir keseliň ýaýramazlygyna täsir etmän, eýsem, gaýrüzülmeleriň öňüni almaklyga ýardam berer.
Abadan BERDIÝEWA,
TSG we DSM-niň Saglygy goraýşyň habarlar merkeziniň bölüm müdiri.
Çopantelpegiň adam saglygyna ýetirýän peýdaly täsirleri
Gadymy döwürlerden bäri halk lukmançylygynda şypaly ösümlik hökmünde giňden ulanylýan, dünýä ýurtlarynyň köpüsinde duş gelýän çopantelpek saglygymyz üçin örän peýdalydyr.
«Bejeriş binagärligi» hassalaryň ünsüni gussaly duýgulardan sowup, olarda ruhubelentlik döredýär
Ösümlikleriň, arassa howanyň, janly-jandarlaryň bejeriş ukyplary barada bilýän hem bolsak, binagärligiň şypa berijilik häsiýeti barada seýrek eşidilýär.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
