Almanyň peýdasy
11:26 16.03.2022
Miweler ynsan saglygy üçin möhüm iýmit hasaplanýar. Şolaryň arasynda almanyň peýdaly taraplaryna bolsa uly ähmiýet berilýär. Süýji tagamly, ýakymly ysy bilen tapawutlanýan alma witaminlere, minerallara örän baýdyr. Onuň düzüminde organiki turşulyklar, şeker, glýukoza, fruktoza, efir ýaglary, A, K, C, E, B6 witamini, kletçatka, pektin maddalary, mineral duzlar (demir, marganes, kaliý, natriý, kalsiý), fitonsidler we beýleki maddalar bar.
Alymlaryň geçiren barlaglarynyň netijesinde almanyň ýürek-damar kesellerine we bedenimiziň daşky ýaramaz täsirlerden goranmak ukybynyň güýçlenmegine täsiriniň uludygy ýüze çykaryldy. Şeýle-de alma nerw ulgamynyň näsazlygy zerarly bolýan huşsuzlyk, gürlemek kynçylygy, hereketiň agyrlaşmagy ýaly ýagdaýlaryň öňüni almakda peýdaly hasaplanýar. Şonuň üçin-de fiziki we aň taýdan agyr zähmet çekýän adamlara günüň dowamynda alma iýmek maslahat berilýär. Alma iýmit siňdiriş ulgamyny, gandaky şekeriň mukdarynyň deňagramlygyny kadalaşdyrýar, süňkleriň berkligini üpjün edýär.
Alymlaryň geçiren barlaglarynyň netijesine görä, orta ýaşdaky adamlaryň günde iki sany alma iýmegi olarda holesteriniň umumy düzüminiň ortaça 3,6 göterim peselendigini görkezdi. Şeýle-de, yzygiderli berhizde almanyň damarlaryň ýagdaýyny gowulandyrýandygy anyklanyldy.
Alma dürli iýmitleri, işdäaçarlary taýýarlamakda, halk tebipçiliginde giňden ulanylýar. Bilşimiz ýaly, bu miwe iň gadymy ekinleriň biri hasaplanýar. Arheologlaryň maglumatlaryna görä, alma agajy b.e.ö VII asyrda ösdürilip ýetişdirilipdir.
Taýýarlan Aýsoltan ORAZMUHAMMEDOWA,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.