KOKOS AGAJYNYŇ PEÝDASY
14:14 01.06.2022
Alymlaryň bellemegine görä, kokos agajy biziň günlerimize çenli saklanyp galan dünýädäki iň gadymy ösümlikleriň biri. Agajyň uzynlygy 25 metre, ýapraklarynyň uzynlygy 4 metre çenli ýetýär.
Kokos hozy-bu hoz däl has dogrusy, kokos agajynyň gury şänikleri. Olaryň içinde şire we süýt saklanýar. Bişmedik (5 aýdan hem az) hozuň düzüminde ýarym litr turşumtyk-süýji suwuklyk bolýar-oňa kokos süýdi diýilýär . Haçanda bişensoň, bu suwuklyk galyňlaşýar we ak ete öwrülýär. Kokosyň etine kopra diýilýär. Kokos hozynyň diametri 30 sm,agramy 2-4 kg barabar.
Kokos agajynyň watany Günorta-Gündogar Aziýanyň kenarýaka we tropiki bölegi hasaplanýar. Medeni görnüşinde kokos Hindistanda, Polineziýada, Gawaýada, Günorta Floridada ösýär. Kokos-deňiz kenarynda ösýän ösümlik.
Kokosda B1, B2, B5, C witaminleri, beloklar, uglewodlar, ýaglar, mikroelementler (kalsiý, kaliý, fosfor) we kleçatka saklanýar. Tropiki ýerlerde kokos agajyny “ Müň ulanylyş agajy” diýip atlandyrýarlar.
Kokos hozy örän tagamly we peýdaly. Iýmit taýýarlanylanda hoz bütinleý ulanylýar: kokos suwuny janlandyrmakda we kuwwata getirmekde, onuň içki etini süýji taýýarlamakda, işdäaçarlar, çorbalar, içlekli we beýleki naharlar taýýarlanylanda ulanylýar.Kokos ýagy kalsini özleşdirýär, şonuň üçin hem ony dişleri we süňkleri berkleşdirmekde ulanmagy maslahat beýärler.
Ogulmaýsa Garaýewa,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
