Künji ýagy — derde däri

12:47 28.03.2023

https://ussatnews.com/storage/posts/5230/original-164229b949237f.jpeg

Ýurdumyzda ilatymyzyň saglygyny goramak we keselleriň öňüni almak, ömir dowamlylygyny artdyrmak we sagdyn durmuş ýörelgesini berkarar etmek esasy ugurlaryň biri hasaplanýar. Şu nukdaýnazardan halkymyzyň dürli ýaş gatlaklarynyň wekilleri sagdyn durmuş endiklerine eýerýärler. Sagdyn ýaşaýşyň esasy görkezijilerinden biri-de dogry we sagdyn iýmitlenmekdir. Adam saglygy üçin peýdaly önümleriň biri hem künji ýagydyr.

Künji gadymy ekinleriň biri bolup, ondan ýokary hilli ýag alynýar. Künji ýagynyň aýratynlyklary ýokary baha eýedir, sebäbi bu ýagyň düzüminde saglyk üçin möhüm biologiki işjeň maddalar köpdir. Künjiniň dänesiniň 47 — 60 göterimi ýagdan ybarat bolup, ondan 46 — 50 göterime çenli ýag alynýar.

Künji ýagy akyl zähmeti bilen işleýän adamlara has-da peýdalydyr. Ol nerw ulgamynyň, beýniniň kadaly we oňat işlemegini üpjün edýär, ýatkeşligi we ünsi güýçlendirýär. Aşgazan, garyn-içege, bagyr kesellerinde hem künji ýagy has ýaramly hasaplanýar.

Künji ýagy halk tebipçiliginde, lukmançylykda, tagamlary taýýarlamakda işjeň ulanylýar. Ýagy gök işdäaçarlara, sowuk we gyzgyn naharlara goşmak mümkin. Ol naharlara arassa tagam we hoşboý ys, möhüm witaminler we mikroelementler bilen baýlaşdyrýar. Lukmanlaryň bellemegine görä, künji ýagy ýürek-damar keselleriniň, insultyň, infarktyň, aterosklerozyň döremek howpunyň öňüni alýar. Onuň düzüminde holesteriniň ýoklugy we ganda bar bolan holesteriniň derejesini peseltmek aýratynlygy bu önümiň ähmiýetini has-da artdyrýar.

Lukmanlar künji ýagynyň düzüminiň esasy düzüjileri sesamin, sesamol we sesamolin bolup, olar öz gezeginde howply döremeleriň öňüni almakda netijelidigini belleýärler. Onuň kämillik ýaşyna ýeten we uly ýaşly zenanlar üçin peýdasy uludyr. Ol garmon alyş-çalşygyny kadalaşdyrýar, göwrelilik we laktasiýa döwründe bedeniň ösümlik ýagyna bolan zerurlygyny kanagatlandyrýar. Ýagyň ýeterlikli bolmagy öýjükleriň garramagyny haýalladýar, deride we dyrnaklarda döreýän agryny peseldýär.

Taýýarlan Aýgül ZERIPBAÝEWA,

«Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň Türkmenabat şäherindäki tehniki orta hünär okuw mekdebiniň talyby.

Başga makalalar
1629669a01ee02.jpeg
Okamagyň peýdasy

Google-yň geçiren gözlegleri häzirki wagtda dünýä ýüzünde 129 milliondan gowrak kitabyň (çeper, publisistik we ylmy eserler) bardygyny görkezýär. Ynsan okamak bilen durmuşa göz ýetirýär, düşünjesini giňeldýär, aň taýdan ukyp-başarnyklaryny artdyrýar.


1628d41504f559.jpeg
Ysgynsyzlygy, ýadawlygy nädip ýeňmeli?

Ýadawlyk her bir ynsana mahsus häsiýetleriň biridir. Elbetde, fiziki, aň işjeňligi, gündelik zähmet adamyny belli bir derejede surnukdyrýar. Şeýle ýagdaýlarda sagdyn uky, dynç alyş, dost-ýarlaryň, maşgala agzalaryň bilen gyzykly, şadyýan wagtgeçirmeler ýadawlygyňy aýyryp, güýç-kuwwatyňy dikeldýär. Eger-de, toplanan ýadawlyk birnäçe günüň dowamynda saklanyp, bedeniň güýç-kuwwaty dikelmeýän bolsa, onda ol öz saglygyňa, ýaşaýyş-durmuş şertleriňe üns bermelidigiň aýdyň alamatydyr.


16293bc6ae5cac.webp
Ýeňil atletikanyň saglyga peýdasy

Ýeňil atletika bedeniň umumy işjeňligini artdyrýar we ýürek-damar ulgamyny güýçlendirýär, sebäbi aýaklaryň myşsalarynyň hemişe dartylmagy we rahatlanmagy amala aşyrylýar. Kapillýarlaryň gowy türgenleşigiň netijesinde has çeýe häsiýete eýe bolmagy bilen, ownuk gan damarlarynyň bedeniň dürli ýerlerine köp kislorod we ýokumly maddalar eltip bermäge ukyplary ýokarlanýar. Şeýle hem bedeniň alyş-çalyş prosesi ýokarlanýar, artykmaç kaloriýa işjeň sarp edilýär.


1628d3e8542a1f.jpeg
Woleýbolyň peýdasy

Woleýbol 1895-nji ýylda amerikaly gimnastika mugallymy bolan Willýam Morgan tarapyndan oýlanyp tapylypdyr. Şeýle-de, sportuň bu görnüşi meşhurlykda futboldan soňra ikinji orunda durýar, maglumatlara görä, häzirki wagtda dünýäde bir milliarda golaý adam woleýbol bilen meşgullanýar.


162972ddab7386.jpeg
KOKOS AGAJYNYŇ PEÝDASY

Alymlaryň bellemegine görä, kokos agajy biziň günlerimize çenli saklanyp galan dünýädäki iň gadymy ösümlikleriň biri. Agajyň uzynlygy 25 metre, ýapraklarynyň uzynlygy 4 metre çenli ýetýär.