Ösümlik we maňyz ýaglary
20:26 09.06.2023
Tebigy ýaglaryň hemmesi diýen ýaly derimiz üçin peýdaly hasaplanylýar. Olaryň düzüminde bedene daşyndan-da, içinden hem täsir edýän maddalar bar.
Zeýtun ýagy we onuň peýdasy hemmä bellidir. Emma başgada käbir üýtgeşik ösümlikleriň ýaglarynyň bardygyny köpçülik bilmeýär. Zeýtun ýagyndan kem bolmadyk we arzan durýan hantal ýagy, üzüm ýagy, kädiniň çigitlerinden, zygyrdan, künjüden, badamdan alynýan ýaglar we başgalar hem adam bedenine peýdaly hasaplanylýar.
Bu ýaglaryň hemmesi witaminlere, mikroelementlere, minerallara baýdyr.
Gök otlardan petruşka, şibit, kinza,reýhan we beýlekiler organizmi hemme elementler bilen diýen ýaly üpjün edýär. Salatlara hem naharlara petruşka we şibitlerden biraz goşup iýmek derimiz üçin ýokumlydyr.
Oguljeren POTYKOWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň Agroekologiýa hünäriniň 4-nji ýyl talyby.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
