Elektrik awtoulaglar gazda işleýänlerden hem tapawutlanýar
07:06 09.07.2023
Elektroulaglar zyýanly gazlary çykarmaýar. Bölejik azot oksidleriniň zyňyndylarynyň atmosferany hapalamagyny azaltmak zerurlygy elektroulaglary ulanmagyň, mundan beýläk hem kämilleşdirmegiň we onuň önümçiligini ýokarlandyrmagyň tejribe ýüzünde wajyplygyny belli edýär.
Batareýalary gaýtadan ulanmak we gaýtadan işlemek hem ösýän bazarlaryň biri bolup durýar. Ulanylan batareýalary gaýtadan ulanmak usulyýetiniň gözlegleri alnyp barylýar. Öýlerde batareýalara zarýad beriji enjamlaryň bolmagy geljekde batareýany öndürmegiň daşky gurşawa täsirini azaldar.
Ýewropanyň Energetika guramasy tarapyndan geçirilen barlaglaryň netijesi elektrikli awtoulaglaryň zyňyndylarynyň benzin ýa-da dizel awtoulagyny sürmekden 17%-den 30%-e çenli pesdigini ýüze çykardy. Pes uglerodly elektrik togy ulanylanda elektrik öndürmekden çykýan zyňyndylar hem ep-esli azalar.
Elektrikli awtoulaglar diňe benzinde işleýän ulaglardan däl, eýsem, gazda işleýänlerden hem tapawutlanýar. Şol ulaglar nebit önümlerini, antifriz garyndylaryny, motor we gaýry ýaglary ulanmaýar, diýmek, zyýanly gazlary çykarmaýar. Ulagyň bu görnüşi ulanylanda ýangyn-partlama howpy hem has peselýär.
Taýýarlan Mukam BATYROW,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby, «Daşky gurşawy goramak — durnukly ösüşiň möhüm konsepsiýasy» atly ÝUNESKO klubunyň işjeň agzasy.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
